.
.
Ehlader Araştırma Bölümü
Mübarek Ramazan ayının girişiyle Müslüman kimsenin hayatında da belli başlı değişiklikler baş gösterir. Bunlardan en bariz olanları şüphesiz yeme ve içme konusudur.
On bir ay boyunca neredeyse her an tetikte bekleyen başta mide olmak üzeri diğer sindirim organları bir nebze de olsa istirahate geçerler. Sigara vb. kullanıcıların ciğer ve solunum mekanizması oruçlu olunduğu zaman dilimi içinde kendini toparlamaya başlar. Belki de bu mübarek Ramazan ayının yüzü suyu hürmetine bağımlısı olduğu zararlı maddelerden de kurtulma fırsatı kendinde bulur.
Peki, Madde Bağımlılığı Nedir?
Madde bağımlılığı, vücudun bir ya da birden çok işlevini olumsuz yönde etkileyen maddelerin kullanılması, bu maddelerden zarar görülmesine rağmen bu maddelerin kullanımının bırakılamamasıdır.
Madde bağımlısı, her durum ve koşulda maddeyi almak için engellenemeyen bir arzu ve istek duyar. Madde kullanımına ara verdiğinde yoksunluk belirtileri yaşar. Zamanla madde kullanımını ve dozunu arttırır. Zamanının büyük bir dilimini madde arayarak geçirir.
Madde bağımlılığından korunmanın en iyi yolu ona hiç başlamamaktır.
Bağımlılık Yapıcı Maddeler Nelerdir
Bağımlılık yapan başlıca maddeler şunlardır:
• Çeşitli uyuşturucular
• Uyarıcı ve hayal gördüren maddeler
• Sigara
• Alkollü içecekler
• Reçete ile alınması gerektiği hâlde doktor kontrolü dışında kullanılan ilaçlar
• Bazı yapıştırıcılar, tiner ve çakmak gazı gibi uçucu maddeler
Beyin ve Madde Bağımlılığı
Bağımlılık yapıcı maddeler gençlerin beynini yetişkin beynine göre çok daha fazla etkilemektedir. Çünkü gençlerin beyni gelişmeye devam etmektedir. Araştırmalar bağımlılık yapıcı maddelerin gelişmekte olan beyne verdiği zararın kısa süreli değil, kalıcı olabileceğini göstermektedir. Beynin farklı bölgelerinde madde kullanımı nedeniyle oluşan olumsuz yönlü değişimler şu şekilde özetlenebilir:
Frontal (Ön) Lobda Ortaya Çıkan Değişimler
Ön lob, duygulardan, bilinçli düşünmeden ve hareketlerden sorumludur. Madde kullanıldıktan sonra kullanıcı kendini rahatlamış, engellerden sıyrılmış hisseder. Bu durum, kullanıcının daha rahat konuşmasına, çılgınca ve ölçüsüzce davranmasına ya da sonrasında pişman olacağı saçma şeyler yapmasına sebep olur. Kişi madde kullanmaya devam ettikçe beyin yavaşlar ve konsantrasyon becerileri durur. Bu durumdaki kişinin doğru kararlar alması, duygularını ve dürtülerini kontrol etmesi zorlaşır.
Bipotalamusta Ortaya Çıkan Değişimler
Hipotalamus, beynin hormon üretebilen özelleşmiş bir bölgesidir. Bağımlılık yapıcı maddeler, beynin böbreklere suyu emmesini söyleyen hormonu üretmesini engeller. Bu, daha fazla suyun atık olarak kaybedilmesi anlamına gelir. Beyin için uygun olan suyun azalması kullanıcıyı susuz bırakır. Bu durum ertesi gün yaşanabilecek baş ve vücut ağrılarının da sebebidir.
Beyincikte Ortaya Çıkan Değişimler
Beyincik vücudun hareket ve denge merkezidir. Bağımlılık yapıcı maddelerin beyincikteki en açık etkisi dengenin kaybedilmesidir. Kullanıcı ayakta durmakta ya da yürümekte zorlanır, sık sık düşer. Bu nedenle uyuşturucu madde kullanan kişilerde sık sık beden yaralanmaları görülür.
Temporal (Şakak) Lobda Ortaya Çıkan Değişimler
Temporal lob, yüzler, mekânlar gibi karmaşık uyaranların işlendiği ve söylenmek istenen kelimelerin organize edildiği yerdir. Bağımlılık yapıcı maddelerin kullanımı sonrasında temporal lobdaki hipokampus adlı bölge özellikle etkilenir. Bu bölge hafızamızda yeni anıların şekillenmesine olanak sağlar. Bağımlılık yapıcı maddeler bu süreçte kısa süreli bellekten uzun süreli belleğe bilgi aktarımını karıştırır. Dolayısıyla madde kullanımı sonrası geçici hafıza kaybı yaşanır. Bu durum, ertesi gün kişinin ne yaptığını ya da ne söylediğini hatırlamamasına neden olur.
Madde Bağımlılığının İnsan Bedeni Üzerindeki Etkileri
Beyinde Yeni Bir Düzen
Uyuşturucu maddeler zamanla beynin nöronlarında yeni bir düzen oluşturmakta ve insanın yaşamdan daha az keyif almasına sebep olmaktadır. Bu durum beynin karar verme, öğrenme, hafıza, uyku, duygu ve davranış üzerindeki kontrolle ilgili bölgelerini olumsuz yönde etkilemektedir. Genç yaşta başlayan kullanımla birlikte kullanıcılarda düşük IQ seviyesi görülmektedir, bu da zayıf notların alınmasına sebep olmaktadır.
Kontrol Kaybı
Bağımlılık yapıcı maddeler kişinin koordinasyonunu olumsuz yönde etkiler, sakarlaşmasına neden olur, spor ve sürüş yeteneklerini zedeler. Kontrolünü kaybetme riskiyle karşı karşıya kalan bu insanların, kendilerini nerede ve nasıl bir hâlde bulacakları belli olmaz.
Korku ve Öfke
Bağımlılık yapıcı maddelerin kullanımı kişide zamanla kaygı, korku, düşmanlık ve paranoya meydana getirir.
Hafızanın Erimesi (Çöküş)
Bağımlılık yapıcı maddelerin kullanımı sonrası kişi söylediği sözleri ya da yaptığı davranışları hatırlamakta zorlanır. Aşırı tüketimde bilinç kaybı ya da hayatın o anki karesiyle ilgili bir kararma yaşanabilir.
Döküntü ve Sivilceler
Bağımlılık yapıcı maddeler cildin yağ bezlerini uyaran testosteron hormonunu taklit eder. Bu durum yüzde ve vücutta sivilce salgınlarına neden olur. Madde kullanımı zamanla erkeklerde kelliğe, kadınlarda ise kellik ve yüzde kıllanmaya yol açar.
Genel Görünüş
Ağır madde kullanıcılarında solgun bir cilt, akne, derilerinin altında böceklenme hissi nedeniyle kendileri tarafından oluşturulan derin yaralar gözlenir. Bazı maddelerin yoğun kullanımı iştahı azaltır. Kullanıcılar âdeta bir iskelet gibi çok ince ve zayıf görünürler.
Kırışıklıklar
Bağımlılık yapıcı maddeler kan akışını yavaşlatarak cildin yüzeyindeki canlılığın ve gerginliğin yitirilmesine sebep olur. Kan akışının yavaşlaması cildin önemli bir besin kaynağı olan oksijenden mahrum kalmasına sebep olur.
Cilt Yaşlanması
Bağımlılık yapıcı maddelerdeki kimyasallar, cildin genç görünmesi için önemli proteinlerden olan kalojen ve elastine zarar vererek cildin sarkmasına neden olur.
Nefes Darlığı
Nefes yoluyla tüketilen bağımlılık yapıcı maddeler akciğerlerde bulunan ve nefes almamıza yardımcı olan alveollere zarar verir. Bu durum kullanıcılarda nefes darlığına neden olur.
Akciğer Hastalıkları
Bağımlılık yapıcı maddeler sigara şeklinde tüketildiğinde çok fazla kimyasal ile akciğerleri doldurur. Bu tahriş edici maddeler akciğer iltihabına, balgam birikimine, sık sık öksürmeye, bronşit, astım, amfizem ve hatta kanser dâhil olmak üzere birçok solunum hastalığına yol açar.
Ağız
Sigara ve sigara şeklinde tüketilen bağımlılık yapıcı maddelerdeki katran ve kimyasallar, dişlerin ve dilin üzerine yerleşmektedir. Ayrıca ağızda plak ve tartar birikimi ile çok sayıda bakteri birikir. Bu durum da kötü nefes ve ağız kokusuna neden olur.
Ağız ve Gırtlak Kanseri
Sigara ve sigara şeklinde tüketilen bağımlılık yapıcı maddeler ağızda ve boğazda kansere yol açan kimyasallar içerir. Ağız ve gırtlak kanserine yakalananların % 62’si teşhis konulduktan sonra ortalama 5 yıl yaşamaktadırlar.
Diş Çürümeleri
Bağımlılık yapıcı maddelerin yoğun kullanımı ağız kuruluğu ve diş sıkma davranışına sebep olur, ayrıca şekerli içecek ve yiyeceklere yönelik iştahı arttırır. Tüm bunlara yetersiz ağız hijyeni de eklenince çürüyen dişler, diş eti hastalıkları problemleri ile karşılaşılır.
Kalp Krizi
Uyarıcı etkiye sahip maddeler damarları daraltır. Herhangi bir stres durumu yaşansın ya da yaşanmasın bu durum istemsiz olarak aniden kalp atışlarında artış, yüksek kan basıncı, kısmi felç ve kalp krizlerine neden olabilir.
Kalp Atış Grafiğinde Düz Çizgi
Birtakım kimyasalları koklamak ya da sentetik türevli maddeleri tüketmek hızlı ve düzensiz kalp atışlarına neden olur. Birkaç dakika içinde ölüme yol açabilir. Bu tür maddelerin kullanımı beyin ve akciğerlerde oksijenin yerini alır ve nefesi durdurur.
Ölümcül Yavaşlama
Uyuşturucu maddelerin etkisi altındayken kalp hızı tehlikeli seviyelerde yavaşlayabilir. Özellikle alkolle birlikte madde kullanımında ya da çoklu madde kullanımlarında komaya girme ya da ölüm riski artmaktadır.
BAĞIMLI OLAN KİŞİNİN
• Kendine güveni azalır.
• Kendini kontrol etmesi zayıflar.
• İnsani prensipleri ve değerleri yok olmaya başlar.
• İdealleri ve geleceği ile ilgili ümitleri yıkılır.
• Kullandığı maddeler vücudunun savunma mekanizmasını yok edip bağışıklık sistemini zayıflatır.
• AIDS, frengi, verem, hepatit B ve hepatit C, kanser, kangren gibi birçok ölümcül hastalığa kapılma riski artar
BÖYLECE BAĞIMLI KİŞİ
• Maddeyi alabilmek için önce mevcut parasını bitirir.
• Çevresindeki insanların değerli eşyalarını ve paralarını çalmaya başlar.
• Daha fazla para temin edebilmek için hırsızlık, gasp, yankesicilik vb. suçlara karışır.
• Suç işlerken yakalanır ve özgürlüğünü kaybeder.
• Maddenin vücuduna verdiği zarardan dolayı sağlığını ve en sonunda da hayatını kaybeder.
