.
.
Ehlader Araştırma Bölümü
بسم الله الرحمن الرحیم
وَيَوْمَ يَعَضُّ الظَّالِمُ عَلٰى يَدَيْهِ يَقُولُ يَا لَيْتَنِى اتَّخَذْتُ مَعَ الرَّسُولِ سَبٖيلًا يَا وَيْلَتٰى لَيْتَنٖى لَمْ اَتَّخِذْ فُلَانًا خَلٖيلًا لَقَدْ اَضَلَّنٖى عَنِ الذِّكْرِ بَعْدَ اِذْ جَاءَنٖى وَكَانَ الشَّيْطَانُ لِلْاِنْسَانِ خَذُولًا
“O gün, zalim kimse ellerini ısırıp: ‘Keşke Peygamberle beraber bir yol tutsaydım, vay başıma gelene; keşke falancayı dost edinmeseydim. And olsun ki beni, bana gelen Kuran’dan o saptırdı. Şeytan insanı yalnız ve yardımcısız bırakıyor’ der.”
Furkan, 27 – 29
* * *
İslam dostluk ve dost seçimi için oldukça fazla tavsiyelerde bulunmuştur. Kimi insanların dostluğu teşvik etmiş, kimilerinin dostluğunu ise yasaklamıştır. ‘Dost ve dostluk’ ile ilgili bazı satır başlıklarını şöyle açıklayabiliriz:
Dostu tanımanın yolları, dostluk çerçevesi, dostluğun idamesi, dostluk bağının kopartılması, dostluğun sebebi, dostluğun adap ve görgüsü, dostluğun hukuku gibi hususların tümü için birçok ayet ve rivayetler bulunmaktadır. Biz de bunların bir bölümünü burada açıklayacağız:
〉 Eğer bir kimseyi tanımakta şüpheye düşerseniz, onun dostlarının kim olduğuna bakınız. [1]
〉 Yalnızlık, kötü dosttan daha iyidir. [2]
〉 Hz. Peygamber’e (s.a.a) sordular: ‘En iyi dost kimdir?’ Cevabında şöyle buyurdular:
‘Gördüğünüzde size Allah’ı hatırlatır, konuşmasında ilminizi arttırır ve eyleminde kıyamet gününü hatırlatmayı sizde canlı kılar.’ [3]
〉 Hz. Ali (a.s) buyurdular: ‘Kudretini yitirdiğin vakit, gerçek dostunu düşmanlarından ayırt etmiş olursun.’ [4]
Hz. Ali (a.s) başka bir yerde şöyle buyurmuştur: ‘İyi dost, en iyi akrabadır.’ [5]
Bir hadiste şöyle geçer: ‘Dostu kızgınlık, dirhem–dinar ve seferde sınayınız. Eğer bu sınamadan geçerse, o iyi bir dosttur.’ [6]
Şairlerin şiirlerinde dost ve dostluk hakkında birçok söz söylenmiştir. İyi dostlarla birlikte olmak ve muaşeret etmek yönünde oldukça fazla tavsiyelerde bulunulmuştur.
Birlikte oturup kalktığın kimse senden iyi olmalı ki, seni akıl ve din yönünü kuvvetlendirebilsin…
Kötü dostlarla münasebet kurmak kınanmıştır. Kötü dost, derisi güzel ve çizgili, ancak öldürücü zehrini içinde taşıyan yılana benzetilmiştir.
Kaçabildiğin kadar kötü dosttan kaçmalısın…
Çünkü kötü dost zehirli yılandan da kötüdür.
Zehirli yılan sadece bedenine zarar verir…
Oysa kötü dost hem canına hem imanına zarar verir.
- - - - - - - - - -
[1] Biharu’l Envar, c.74, s.197
[2] Biharu’l Envar, c.77, s.173
[3] Tefsir’u Kurtubi
[4] Gureru’l Hikem
[5] Gureru’l Hikem
[6] Biharu’l Envar, c.74, s.180