. . Ehlader Araştırma Bölümü Nefsin etkilerinden olan nazar defalarca pratikte gerçekleşmiştir, bir çok örnekleri vardır ve inkâr etmek zordur. Bazı rivayetler de nazarın hak olduğunu ispatlamaktadır. Durru’l-Mensur’da Resulullah’tan (s.a.a) şöyle nakledilir: “Nazar haktır, sağlam kişiyi kabre ve sağlam deveyi kazana sokar.” [1] Hz. Emiru’l-Muminin Ali (a.s) Resulullah’ın (s.a.a) şöyle dediğini buyurur: “Peygamber (s.a.a), İmam Hasan ve İmam Hüseyin için dua (nazarlık duası) hazırladı. Ve şu duayı okudu: “أُعِیذُکُمَا بِکَلِمَاتِ اللّٰهِ التَّامَّاتِ وَ أَسْمَائِهِ الْحُسْنَى کُلِّهَا عَامَّةً مِنْ شَرِّ السَّامَّةِ وَ الْهَامَّةِ وَ مِنْ شَرِّ کُلِّ عَیْنٍ لَامَّةٍ وَ مِنْ شَرِّ حَاسِدٍ إِذَا حَسَدَ” Yani “Allah’ın kâmil kelimeleri, bütün güzel isimleri hakkına; her sıkıntı getiren, üstünlük taslayan ve insana nazar dokunduran her göz ve haset ettiğinde her hasetçinin şerrinden size sığınak istiyorum.” Sonra Peygamber (s.a.a) şöyle dedi: “Hz. İbrahim de işte böyle İsmail ve İshak için sığınak diliyordu.” [2] Nehcu’l-Belağa’nın 400. hikmetinde şu cümle yer alır: “Nazar haktır ve ondan korunmak için duaya tevessül etmek de haktır.”[3] Bu hadislerden anlaşılacağı üzere nazar örnekleri var olan bir gerçektir, bir hurafe ve kuruntu değildir. Yaygın bir inanışa göre Kalem Sûresinin 51. âyetini okumak nazardan korunmak için faydalıdır. Yüce Allah bu âyette şöyle buyurur:[4] “Doğrusu, kâfirler Kur’an’ı dinlediklerinde, neredeyse gözleriyle seni devireceklerdi. “Şüphesiz, o bir delidir.” derler.” Bu âyetin nüzul sebebi hakkında şu rivayet nakledilmiştir: Beni Esed Kabilesinden bir kişi bazen üç gün boyunca aç kalıyor ve ondan sonra neyle karşılaşsa şöyle diyordu: “Bunun gibi bir şey bugüne kadar görmedim.” Böylece o şey bozulur veya ona bir darbe iniyordu. Bazıları bu tesirden Peygamber’in (s.a.a) aleyhine yararlanmak istediler. Allah, Peygamber’ini bundan korudu.[5] Allâme Tabatabâî bu âyetin açıklamasında şöyle diyor: İzlak’tan maksat bütün müfessirlerin görüşüne göre nazardır. Bu da nefsin oluşturduğu etkilerden biridir. Böyle bir şeyin olmadığına dair aklî bir delil ortada yoktur. Hatta nazarı onaylayan bazı olaylar görülmüştür. Buna göre bunu inkâr edip hurafe olduğunu söylememize bir gerekçe kalmaz.[6] Zemahşerî, Ehl-i Sünnet nezdinde büyük bir şahsiyet sayılan Hasan Basri’nin nazardan korunmak için bu âyetin okunmasını tavsiye ettiğini nakleder. Mefatihu’l-Cinan kitabının yazarı Şeyh Abbas Kummî, nazardan korunmak için naklettiği duaları açıklarken şöyle diyor: Nazar için İn Yekadu…âyetini okumak tavsiye edilmiştir.[7] Elbette bu âyetin tefsiriyle ilgili rivayetlerde bu âyetin nazar için okunmasını tavsiye eden bir rivayet bulunmamaktadır.[8] Allâme Meclisî nazarı uzaklaştırmak konusunda Durru’l-Mensur’dan nakledilen hadisi aktardıktan sonra, İmam Cafer Sâdık’ın (a.s) nazarı uzaklaştırmak konusunda şöyle dediğini nakleder: “Gözünün bir kimseyi etkilemesinden veya başkasının gözünün kendisini etkilemesinden korkan kimse üç defa şöyle demelidir: “Maşaallah la kuvvete illa billah elaliyyilazim." Veya şöyle buyurmuştur: “Nas ve Felak sûrelerini okusun” ve diğer bir hadiste Fatiha ve Kevser sûreleri de eklenmiştir. Ama bu duaları naklederken söz konusu âyetten söz edilmemiştir.[9] Buna göre kesin olan şu ki nazarın olduğu örneklerle sabittir ve onu uzaklaştırmak için de bazı dualar etkilidir.[10] [1] Durru’l-Mensur, s. 651. [2] el-Kâfi, c. 2, s. 569, 3. hadis. [3] Nehcu’l-Belağa, s. 547. [4] Kalem, 51. [5] Zemahşerî, Keşşaf, c. 3, s. 1274. [6] el-Mizan, c. 19, s. 648. [7] Zemahşerî, Keşşaf, c. 3, s. 1279. [8] Mefatihu’l-Cinan, Şeyh Abbas Kummî, s. 319. [9] Tefsiru’l-Mizan, c. 19, s. 651, Tefsir-i Nesim-i Rahmet, s. 71, Tefsir-i Nuru’s-Sakaleyn, c. 5, s. 400, Tefsir-i Numûne, c. 24, s. 424. [10] Allâme Meclisî, Hilyetu’l-Muttakîn, s. 319.